Халықаралық туризм және меймандостық университетінде Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің қаржыландыруымен іске асырылатын ғылыми жобалар.
Жоба атауы: АР19679687 «Қазақстан туризмін әлемдік деңгейде жақсарту мақсатында саяхатшылардың пікірлері негізінде үлкен деректерді (Big Data) талдау және мәтінді өңдеу (Анализ больших данных (Big Data) и обработка текста на основе отзывов путешественников с целью улучшения туризма Казахстана на мировом уровне)».
Ғылыми жоба тақырыбының өзектілігі, біріншіден Қазақстан геосаяси тұрғыдан қолайлы, Орталық Азия мен Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан табиғи-мәдени мұра объектілеріне бай мемлекет болғанымен, елдегі туризм дестинациялары әлі де дамыған елдермен бәсекелесе алатын деңгейге жетпеуі. Екіншіден туризм саласында Қазақстандағы туризмнің барлық құрамдас бөліктерінің проблемаларын ашып көрсететін, үлкен деректерді талдаушы мамандарының (Big Data analytic) тапшылығы, туристердің пікірлерін өңдеу қазіргі таңда үлкен деректер (Big Data analytics) талдауын қажет етеді.
Жоба мақсаты – туризм саласының үш негізгі құрамдас бөліктері болып есептелетін орналастыру орындары (Hotels), азық-түлік пен сусындар (Food and Beverage) және көрікті жерлер (Attractive places) бойынша Қазақстанға саяхаттаған туристердің Tripadvisor платформаcында қалдырған пікірлері мен шолуларына сентимент анализ және статистикалық модельдеу әдістерін қолдану арқылы (text analysis) мәтіндік талдау. Сондай-ақ, Қазақстандағы туризм саласының жағдайын анықтап, туризмнiң даму деңгейiн арттыру үшiн ұсыныстар беру.
Жоба міндеттері: Жобаның ауқымы үш негізгі туристік индустрияның құрамдас бөліктері ретінде орналастыру орындары (Hotels and Hostels), тамақ пен сусындар (Food and Beverage), көрікті орындардың (Attractive places) бәсекеге қабілеттілігі, және сұраныс мөлшерін анықтау.
Гранттық қаржыландырудың сомасы 69863374.32 тенге: 2023–жылға – 19407850 тенге, 2024 – жылға 25415444,6 тенге, 2025 жылға – 25040079,8 тенге.
Күтілетін нәтижелер
Жоба орындаушылары тұралы мәлімет
№ | Аты-жөні | Қызметі |
1 | Абдикаримова Мадина Нурбулатовна | Жоба жетекшісі, жетекші ғылыми қызметкер |
2 | Кемал Кантаржи | жетекші ғылыми қызметкер |
3 | Абдрасилов Турганбай Курманбаевич | жетекші ғылыми қызметкер |
4 | Мейрбеков Акылбек Кайратбекович | жетекші ғылыми қызметкер |
5 | Мурат Альпер Башаран | аға ғылыми қызметкер |
6 | Альпер Күршат Уйсал | аға ғылыми қызметкер |
7 | Абишов Нұржан Орынбасарұлы | аға ғылыми қызметкер |
8 | Адилова Культай Агытаевна | аға ғылыми қызметкер |
9 | Әбдіразақов Нұржан | аға ғылыми қызметкер |
10 | Нахипбекова Сымбат Абдраимқызы | аға ғылыми қызметкер |
Жобаның сипаттамасы: Туристік білім беруді және туризмді дамыту аймақтың экономикалық және әлеуметтік саласы дамып жатқан жағдайда туристік кадрлардың мобильділігін арттыруға ықпал етеді. Бұл әсіресе жергілікті туристік құндылықтарға (Қожа Ахмет Ясауи кесенесі) негізделген Түркістан кәсіби туристік білім беру жүйесі үшін өзекті болып табылады. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Үкіметінің бастамасымен бұл жүйе уақытша және кеңістіктік жағынан оң прогрессивті өзгерістерге ұшырауда. Түркістан – ең көне қалалардың бірі (бұл аймақта туризмді дамыту перспективаларын айқындайды), сонымен бірге елдің ең жас аймағының облыс орталығы. 2020 жылдың қазан айында қала жаңа мәртебеде таныстырылды.
2018 жылы Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Ұлт Көшбасшысы Н.Ә.Назарбаев Түркістан облысын құру туралы тарихи Жарлыққа қол қойып, қаланы бүкіл түркі әлемінің мәдени-тарихи орталығы ретінде дамыту міндетін жүктеді. Қазіргі уақытта жаңа туристік нысандарды салу және құру жоспарлары жүзеге асырылуда. Тарихи, экологиялық, мәдени, ойын-сауық және танымдық туризм бағытында барлығы 57 туристік маршрут әзірленді.
Осы туристік маршруттардың тиімді жұмыс істеуі үшін Түркістан қаласының туризм саласының қажетті тілдік дайындыққа ие жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз етілуі маңызды рөл атқарады.
Бұл жобаның ғылыми жаңалығы туризм саласы мамандарын шетел тілінде дайындаудың қазіргі білім беру процесіне тән келесі қайшылықтармен анықталады:
Жылдам дамып келе жатқан цифрлық және АКТ технологиялары мен осы саладағы зерттеу нәтижелерін туризм мамандарына шетел тілін үйрету тәжірибесіне енгізудің жеткіліксіздігі арасындағы қайшылық;
Туризм саласындағы коммуникативті-когнитивті құзыреттілікті дамытуға бағытталған шетел тілінде білім беру сапасын қамтамасыз ету талаптары мен ағылшын тілін оқытуда коммуникативті және когнитивті бағытталған әдістемені жүзеге асыру үшін жүйелі дидактикалық, технологиялық және әдістемелік базаның болмауы арасындағы қайшылық.
Жобаның мақсаты: Ағылшын тілін оқытуда цифрлық құралдарды пайдалана отырып, туризм саласы мамандарының коммуникативті-когнитивті құзыреттілігін жетілдірудің тиімді жолдарын ғылыми-педагогикалық және әдістемелік негіздеу, халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жоғары білім беру бағдарламасын табысты іске асыру факторы ретінде.
Гранттық қаржыландыру:
Жобаны жүзеге асырудың жалпы гранттық қаржыландыру сомасы 70 058 964 теңгені құрайды, оның ішінде:
Күтілетін нәтижелер: Social Science Citation Index, Arts and Humanities Citation Index және/немесе Web of Science деректер базасында индекстелетін немесе Scopus деректер базасында CiteScore көрсеткіші кемінде 35 болатын рецензияланған ғылыми басылымда 1 мақала немесе шолу;
Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған шетелдік және/немесе отандық журналдарда 4 мақала немесе шолу;
Немесе Social Science Citation Index деректер базасында индекстелетін және Web of Science деректер базасында 1 немесе 2 квартильге кіретін немесе Scopus деректер базасында CiteScore көрсеткіші кемінде 65 болатын рецензияланған ғылыми басылымда 1 мақала немесе шолу;
Немесе Web of Science деректер базасының Arts and Humanities Citation Index-інде индекстелетін рецензияланған ғылыми басылымдарда 2 мақала немесе шолу;
Халықаралық конференцияларда 3 баяндама;
«Туризм мамандарының коммуникативті-когнитивті құзыреттілігін жетілдіру: теория және практика» (жұмыс атауы) атты монография;
«Business English: Tourism Industry» (жұмыс атауы) атты оқулық немесе оқу құралы;
Туризм мамандарына арналған ағылшын тілі бойынша электрондық оқу-әдістемелік кешен;
Туризм мамандарын оқытатын ағылшын тілі оқытушыларына арналған біліктілікті арттыру курсы;
1 авторлық куәлік.
Жоба орындаушылары:
№ | Аты-жөні | Қызметі |
1 | Акешова Мадина | Жоба жетекшісі, бас ғылыми қызметкер |
2 | Ризаходжаева Гулнара | Бас ғылыми қызметкер |
3 | Шалабаева Лаура | Жетекші ғылыми қызметкер |
4 | Нышанова Салтанат | Жетекші ғылыми қызметкер |
5 | Азизова Айнур | Аға ғылыми қызметкер |
6 | Раманкулов Шерзод | Аға ғылыми қызметкер |
7 | Нурмаганбеткызы Нурдана | Ғылыми қызметкер |
8 | Юсупова Гузаль | Ғылыми қызметкер |
2023, 2024, 2025 жылдарға жоба нәтижелері
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім беру сапасын қамтамасыз ету комитеті ұсынған рецензияланған шетелдік немесе отандық басылымдағы мақала немесе шолу
Web of Science дерекқорының Expanded Science Citation Index жүйесінде және/немесе Scopus дерекқорында CiteScore пайыздық көрсеткіші бар рецензияланған ғылыми журналда индекстелген рецензияланған ғылыми журналдағы мақала немесе шолу
Халықаралық конференциялардағы баяндамалар
Монографиялар мен оқулықтар (оқу құралдары)
Басқа
Халықаралық туризм және меймандостық университетінде Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің қаржыландыруымен іске асырылатын ғылыми жобалар.
Жоба атауы:
AP23490104 «Түркістан облысындағы діни туризм нысандарының ақпараттық әлеуетін зерделеу: 4 тілде мультимедиялық интерактивті атлас әзірлеу»
Жобаның идеясы:
Қожа Ахмет Ясауи, Арыстан баб, Баба түкті шашты Әзіз, Ысқақ бап, Ұзын ата, Бадр ата, Ибраһим ата, Қарашаш ана кесенелері, Хызыр мұнарасы сынды Түркістан облысының Түркістан қаласы, Созақ, Шардара мен Сайрам аудандарында орналасқан мәдени-тарихи ескерткіштерді кешенді зерттей отырып, Түркістанның рухани-мәдени бағытта дамуына үлес қосу.
Қожа Ахмет Ясауидің түркі халықтарының рухани ұстазы, мұсылманшылықты таратқан уағызшы-шайхы болуы, Түркістанды діни зиярат орталығына айналдырған маңызды фактор. Қожа Ахмет Ясауи сопылық ілімді тариқат деңгейіне көтеруі, адам санасын жаңа сатыға биіктетуі арқылы түркі халықтарына, жалпы адамзат баласына рухани дамудың жаңа бағытын айқындап беріп, Жалаладдин Руми, Қажы Бекташ Уәли, Жәми, Сағди, Навои т.б. ұлылардың дүниеге келуіне тікелей ықпал етті.
Түркістан облысы бірегей табиғи ресурстарға және көшпелі халықтың төл мәдениетіне ие бола тұра, халықаралық нарықта туризмді дамыту үшін орасан зор әлеуетке ие.
Түркістан облысының діни, мәдени-танымдық туризмін дамыту және дұрыс жобаланған ақпараттық базасы Түркістан облысында діни, мәдени және танымдық турларға сұранысты арттыруға ықпал ететіндігі мәселенің өзектілігін айқындатады. Жыл сайын туристер ағыны артып келеді, бірақ кәсіби ілгерілету арқылы облыстың туристік әлеуетін одан әрі арттыруға болады.
Түркістан облысындағы діни туризм нысандарының ақпараттық мультимедиялық интерактивті атласын құрастыру ғылыми жобасы арқылы киелі нысандар мен діни туризм объектілерінің ерекшеліктері, қазіргі діни саяхатшылық мотивтері, рухани туризмнің дін және зайырлылыққа қатысты тұстары отандық және шетелдік ғалымдардың көзқарастары негізінде зерттелетін болады.
Гранттық қаржыландырудың сұратылатын сомасы: 89 805 484 теңге
Жоба атауы:
AP23488900 Жасанды интеллектті қолдана отырып, әлеуметтік желілерде жастар арасында кибербуллингті автоматты түрде анықтау.
Жастар арасында, әсіресе әлеуметтік желілерде кибербуллингтің өсіп келе жатқан проблемасы аясында бұл жоба осындай оқиғаларды анықтау және алдын алу үшін жасанды интеллектті қолданатын автоматтандырылған жүйелерді әзірлеуге бағытталған. Жобаның негізгі мақсаты-әлеуетті құрбандарды қорғау үшін уақтылы шаралар қабылдауға мүмкіндік беретін кибербуллинг жағдайларын нақты уақыт режимінде анықтауға қабілетті тиімді құралды құру.
Кибербуллинг мәселесі цифрлық технологиялар мен әлеуметтік желілердің кең таралуына ғана емес, сонымен қатар әзіл мен агрессия арасындағы шекараны анықтаудағы қиындықтарға, әсіресе жастар ортасында. Сондықтан зерттеу кибербуллингке тән тілдік ерекшеліктерді, мінез-құлық үлгілерін және контекстік факторларды терең талдауға бағытталған.
Жобаның мақсаты әлеуметтік медиа ортасында жастардың цифрлық қауіпсіздігі мен психоәлеуметтік әл-ауқатын жақсарту үшін машиналық оқыту алгоритмдеріне негізделген кибербуллингті анықтаудың озық жүйесін әзірлеу болып табылады.
Жоба міндеттері:
1. Кілт сөз деректерін жинау үшін талдаушыны әзірлеу: бірінші міндет-кибербуллингке қатысты кілт сөздерді пайдаланып әлеуметтік желілерден мәтіндік деректерді автоматты түрде жинайтын талдаушыны құру. Бұл модельдерді кейінірек талдау және оқыту үшін мақсатты деректерді жинауды қамтамасыз етеді.
2. Класстар бойынша деректерді қолмен аннотациялау: дәл Оқу деректер жинағын жасау үшін жиналған деректерді қолмен жіктеуді қамтитын маңызды тапсырма. Бұл Машиналық оқыту үлгілерін оқытуға арналған жоғары сапалы жаттығу күнін қамтамасыз етеді.
3. Қазақ тіліндегі кибербуллинг мысалдарын қамтитын датасетті әзірлеу: осы тілдік және мәдени контекстке тән үлгілерді оқыту және тестілеу үшін пайдаланылатын қазақ тіліндегі мамандандырылған датасетті құру.
4. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін машиналық оқыту модельдерін әзірлеу: қазақ тіліндегі мәтіндерде кибербуллингті анықтау үшін арнайы бейімделген Машиналық оқыту модельдерін әзірлеу және баптау.
5. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін терең оқыту үлгілерін әзірлеу: кибербуллингті дәлірек анықтау үшін тіл мен контексттің неғұрлым нәзік нюанстарын ескеретін терең оқытудың неғұрлым күрделі үлгілерін қолдану.
6. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін гибридті архитектураның терең моделін әзірлеу: кибербуллингті анықтаудың дәлдігі мен тиімділігін арттыру үшін терең оқытудың әртүрлі тәсілдері мен технологияларын біріктіретін гибридті модель құру.
7. Зейін механизмін қолдана отырып жасалған модельді жақсарту: соңғы тапсырма зейін механизмдерін қолдана отырып, модельдерді нақтылауды және оңтайландыруды қамтиды, бұл жүйеге кибербуллингке қатысты мәтіннің негізгі аспектілеріне дәлірек назар аударуға мүмкіндік береді.
Гранттық қаржыландырудың сомасы 59772298 тенге: 2024–жылға – 20324888 тенге, 2025 – жылға 20115170 тенге, 2026 жылға – 19332240 тенге.
Күтілетін нәтижелер
1. Web of Science базасының Social Science Citation Index немесе Arts and Humanities Citation Index және (немесе) Scopus базасындағы CiteScore бойынша 50 (елу) процентильден кем емес рецензияланатын ғылыми басылымда 3 (үш) мақала жарияланады;
2. ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және (немесе) отандық басылымда 4 (төрт) мақала жарияланады.
Жоба орындаушылары тұралы мәлімет
1. Абдрахманов Рустам Бахтиёрулы – Жоба жетекшісі, бас ғылыми қызметкер
2. Сұлтан Данияр Рахманқұлұлы – Жетекші ғылыми қызметкер
3. Төлеп Әбдімұхан Сейілханұлы – Жетекші ғылыми қызметкер
4. Тоқтарова Айгерім Бастарбекқызы – Жетекші ғылыми қызметкер
5. Турымбетов Турсинбай Абдибекович – Аға ғылыми қызметкер
6. Искаков Тайыржан Бахытбаевич – Ғылыми қызметкер
7. Ибраева Жаңылсын – Қызметкер
Туризм саласы Қазақстанды жаңа форматта ілгерілету және бәсекеге қабілетті мемлекет құру үшін үлкен маңызға ие. Бұл бірнеше факторларға байланысты, олардың қатарына экономикалық өсу, шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау, инфрақұрылым және инвестициялар, халықаралық танымалдылық пен имиджді арттыру, табиғатты және мәдени ескерткіштерді сақтау, салықтан елеулі кіріс алу және т.б. кіреді. Туризмді дамыту, оның қоршаған ортаға, мәдени мұраға және аймақ халқының өміріне әсері арасындағы тепе-теңдікті сақтау, сондай-ақ туризм саласында білікті, бәсекеге қабілетті кадрларды дайындау ұзақ мерзімді тұрақты дамуды және ел үшін максималды пайда алуды қамтамасыз ете алады.
Осы жобаның идеясы туризм мамандарын даярлауды жетілдіру жолдарын іздеуге, атап айтқанда, олардың лингвокоммуникативтік креативтілігін дамытуға бағытталған. Бұл болашақта саланың тұрақты дамуына, туристерге қызмет көрсету сапасын жақсартуға және экономикалық өсу үшін қолайлы жағдай жасауға көмектеседі.
Туризм саласында білікті кадрларды даярлау саланың дамуына шешуші рөл атқарады. Біріншіден, бұл қызмет көрсету сапасын арттыруға әсер етеді. Туризм саласында оқытылған мамандар туристерге жоғары сапалы қызмет көрсете алады, бұл олардың оң тәжірибесін қалыптастыру және ел немесе аймақтың тартымды туристік дестинация ретінде беделін нығайту үшін маңызды. Екіншіден, бұл туристік ресурстарды тиімді ілгерілету мен басқаруға қатысты. Туристік дестинациялар туралы білімге ие, жақсы дайындалған кадрлар туристер арасында оларды тиімді ілгерілетіп, келушілер ағынын арттыру арқылы ресурстарды басқарудың тұрақты стратегияларын әзірлеуге және іске асыруға көмектеседі, ресурстардың сарқылуын болдырмауға және қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға ықпал етеді. Үшіншіден, бұл кадрлардың шығармашылық әлеуетіне қатысты – жаңа туристік өнімдерді дамыту. Лингвокоммуникативтік креативтілікке ие туризм мамандары туристік өнімдер мен қызметтердің әртүрлілігін арттыруға, ұсыныстарды әртараптандыруға және дестинацияның тартымдылығын арттыруға жаңа идеялар мен инновациялар енгізе алады. Төртіншіден, қаржылық аспект – кірістерді арттыру. Кадрлардың жоғары біліктілігін тиімді реттеу және қамтамасыз ету жеке қызметкерлер үшін де, мемлекет үшін де кіріс көзіне айналуы мүмкін, бұл дестинацияның әлемдік туристік нарықтағы позициясын нығайту перспективаларын ашады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, туризм саласындағы мамандардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру және олардың лингвокоммуникативтік креативтілігін дамыту мәселелерін кешенді және жүйелі зерттеудің өзектілігі ашылады.
Гранттық қаржыландыру сомасы:
Жобаның мақсаты:
Туризм мамандарының шет тілін оқытудағы лингвокоммуникативтік креативтілігін дамыту моделі мен оны геймификация және арт-терапияны қолдану арқылы жүзеге асыруға арналған дидактикалық қамтамасыз етуді әзірлеу. Бұл туризм саласын халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жоғары білікті кадрлармен толықтыруға бағытталған.
Күтілетін нәтижелер:
Жоба орындаушылары:
2024–2025 жылдарға жарияланған нәтижелер:
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған шетелдік немесе отандық рецензияланған журналдардағы мақалалар немесе шолулар:
Халықаралық конференциялар:
Жарияланған монографиялар мен оқулықтар:
Bridging Creativity and Communication: Gamification and Art-Therapy атты оқулық Халықаралық туризм және меймандостық университетінің ғылыми кеңесінің отырысында бекітілді (№ 5 хаттама, 2024 жылғы 24 желтоқсан).