Ғылыми жобалар

Жоба атауы: АР19679687 «Қазақстан туризмін әлемдік деңгейде жақсарту мақсатында саяхатшылардың пікірлері негізінде үлкен деректерді (Big Data) талдау және мәтінді өңдеу (Анализ больших данных (Big Data) и обработка текста на основе отзывов путешественников с целью улучшения туризма Казахстана на мировом уровне)».
Ғылыми жоба тақырыбының өзектілігі, біріншіден Қазақстан геосаяси тұрғыдан қолайлы, Орталық Азия мен Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан табиғи-мәдени мұра объектілеріне бай мемлекет болғанымен, елдегі туризм дестинациялары әлі де дамыған елдермен бәсекелесе алатын деңгейге жетпеуі. Екіншіден туризм саласында  Қазақстандағы туризмнің барлық құрамдас бөліктерінің проблемаларын ашып көрсететін, үлкен деректерді талдаушы мамандарының  (Big Data analytic) тапшылығы, туристердің пікірлерін өңдеу қазіргі таңда үлкен деректер (Big Data analytics) талдауын  қажет етеді.
Жоба мақсаты – туризм саласының үш негізгі құрамдас бөліктері болып есептелетін орналастыру орындары (Hotels), азық-түлік пен сусындар (Food and Beverage) және көрікті жерлер (Attractive places) бойынша Қазақстанға саяхаттаған туристердің Tripadvisor платформаcында қалдырған пікірлері мен шолуларына сентимент анализ және статистикалық модельдеу әдістерін қолдану арқылы (text analysis) мәтіндік талдау. Сондай-ақ, Қазақстандағы туризм саласының жағдайын анықтап, туризмнiң даму деңгейiн арттыру үшiн ұсыныстар беру.
Жоба міндеттері: Жобаның ауқымы үш негізгі туристік индустрияның құрамдас бөліктері ретінде орналастыру орындары (Hotels and Hostels), тамақ пен сусындар (Food and Beverage), көрікті орындардың (Attractive places)  бәсекеге қабілеттілігі, және сұраныс мөлшерін анықтау.
Гранттық қаржыландырудың сомасы 69863374.32 тенге: 2023–жылға – 19407850 тенге,  2024 – жылға 25415444,6 тенге, 2025 жылға – 25040079,8 тенге.
Күтілетін нәтижелер

1. Web of Science базасының Social Science Citation Index немесе Arts and Humanities Citation Index және (немесе) Scopus базасындағы CiteScore бойынша 35 (отыз бес) процентильден кем емес рецензияланатын ғылыми басылымда 3 (үш) мақала жарияланады;
2. ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және (немесе) отандық басылымда 4 (төрт) мақала жарияланады.
3. Зерттеу нәтижелері бойынша 1 (бір) ғылыми монография жарияланады.

Жоба орындаушылары тұралы мәлімет  

Туристік білім беруді және жалпы туризмді дамыту өңірдің дамушы экономикасы мен әлеуметтік саласында туристік кадрлардың ұтқырлығын дамытуға ықпал етеді. Бұл, әсіресе, жергілікті туристік құндылықтарға негізделген (Қожа Ахмет Ясауи кесенесі) Түркістандық кәсіби туристік білім беру жүйесіне қатысты, ол қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы үкіметінің бастамасымен оң нәтижелерге ие. уақыттық және кеңістіктік тұрғыдан прогрессивті өзгерістер. Түркістан қаласы – ең көне қала (осы аймақтағы туризмді дамыту перспективалары осыдан туындайды), сонымен бірге еліміздің ең жас аймағының облыс орталығы. 2020 жылдың қазан айында қаланың жаңа мәртебесінің таныстырылымы өтті . 2018 жылы Түркістан облысын құру туралы тарихи жарлыққа қол қою арқылы Қазақстанның бұрынғы Президенті, Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаев қаланы бүкіл түркі әлемінің мәдени-тарихи орталығы ретінде дамытуды тапсырған болатын. Қазіргі уақытта туристік нысандарды салу және жаңадан құру жоспарлары жүзеге асырылуда. Тарихи, экологиялық, мәдени, ойын-сауық және танымдық туризм бағытында барлығы 57 туристік маршрут әзірленген. Осы туристік маршруттардың тиімділігі үшін, біздің ойымызша, Түркістан қаласының туризм саласын қажетті тілдік дайындығы бар жоғары білікті кадрлармен толықтыру маңызды рөл атқарады.

• туризм саласындағы мамандарды шет тілін оқытудағы қазіргі оқу үдерісіне тән келесі қарама-қайшылықтармен анықталады :
• серпінді дамып келе жатқан цифрлық және АКТ технологиялары мен осы саладағы ғылыми-зерттеу нәтижелерін туризм саласындағы мамандарға шет тілін оқыту тәжірибесіне енгізудің жеткіліксіз дамуы арасында ;
• туризм саласында шет тілі білімінің сапасын қамтамасыз ету талаптары мен ағылшын тілін оқытудың коммуникативті және когнитивтік- бағдарлы әдістерін жүзеге асырудың жүйелі дидактикалық, технологиялық және әдістемелік базасының жоқтығы арасында. туризм саласындағы болашақ мамандар.

Осыған байланысты, осы жоба идеясының өзектілігі анықталды – туризм саласындағы шет тілін цифрландыру жүйесін және туризм бакалаврларының коммуникативтік-танымдық құзыреттілігін жетілдіру бойынша зерттеулер кешенін жүргізу. Туристік білімді цифрландыру туризм саласындағы инновациялық кадрларды қалыптастыру процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.

Жобаның мақсаты

Халықаралық стандарттарға сай келетін жоғары білім берудің білім беру бағдарламасын табысты жүзеге асыру факторы ретінде цифрлық құралдарды пайдалана отырып, ағылшын тілін оқытуда туризм саласы мамандарының коммуникативті және танымдық құзыреттілігін арттырудың тиімді жолдарын ғылыми-педагогикалық және әдістемелік негіздеу .

Жобаны іске асырудың барлық кезеңіне гранттық қаржыландыру көлемі 70 058 964 (жетпіс миллион елу сегіз мың тоғыз жүз алпыс төрт) теңге, 2023 жылға – 19 621 004 (он тоғыз миллион алты жүз жиырма бір мың төрт) теңге, 2024 жылға – 259,5 мың теңге. (жиырма бес миллион бір жүз сексен бес мың екі жүз тоқсан алты) теңге, 2025 жылға – 25 252 664 (жиырма бес миллион екі жүз елу екі мың алты жүз алпыс төрт) теңге. 

Күтілетін нәтижелер

• индекстелген рецензияланған ғылыми басылымдағы 1 (бір) мақала немесе шолу Scopus дерекқорында кемінде 35 (отыз бес) CiteScore пайызтилінің болуы;
• сондай-ақ КОКСНВО ұсынған рецензияланған шетелдік және (немесе) отандық басылымдардағы 4 (төрт) мақала және (немесе) шолу;
• бойынша дәйексөздер индексінде индекстелген және Web of Science деректер базасында импактфактор бойынша 1 (бірінші) немесе 2 (екінші) квартильге енгізілген рецензияланған ғылыми басылымдағы 1 (бір) мақала немесе шолу және (немесе) ) Scopus дерекқорында CiteScore сәйкес процентильдің кемінде 65 (алпыс бес) болуы;
• немесе 2 (екі) мақала және (немесе) рецензияланған ғылыми жарияланымдардағы Өнер және Гуманитарлық ғылымдар Web of Science дерекқорының дәйексөздер индексі.
• Халықаралық конференцияларда 3 баяндама;
• 1 монография «Туризм бакалаврларының коммуникативтік және когнитивтік құзыреттілігін арттыру: теория және практика» (жұмыс атауы);
• 1 оқулық немесе оқу құралы « Бизнес» Ағылшынша : Туризм сала » (жұмыс атауы);
• туризм бакалаврлары үшін ағылшын тіліндегі оқу-әдістемелік кешен (электрондық);
• туризм бакалаврларын оқытатын ағылшын тілі мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курсы;
• 1 авторлық куәлік.

Жобаны жүзеге асырушылар:

2023 жылға жоба нәтижелері

ҚР  ҒЖБССҚК ұсынған Ғылыми​ басылымдар

1. Ризаходжаева Г.А., Акешова М.М., Нышанова С.Т., Нұрмағанбетқызы Н., «Туризм саласы мамандардың дайарлаудағы туризм рөліндегі» «Дене тәрбиесінің теориялары ер әдебиеті» No2(72) 2023, Алматы, 2023 ж.
2. Ризаходжаева Г.А., Акешова М.М., Абдуламит И., Мұсабекова Г.З., Әсер және тиімділігі ның ұялы қолданбалар жылы оқыту – 3i – Интеллект, идея, инновация . – No4, 2023. – 251-259-б.

1. Ризаходжаева Г., Нұрмағанбетқызы Н. // Цифрлық өңдеу процесінің коммуникативтік-когнитивтік аспектілері // Л.Н. атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Гумилев. Педагогика сериясы. Психология. – No 3(144)/2023. – бірге. 204-214.
2. Ризаходжаева Г.А. , Маккамбаева Ф. // Туризм студенттерінің шет тілдерін оқуды скаффолдинг арқылы дамыту перспективалары // Л.Н. атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Гумилев. Педагогика сериясы. Психология. – No3(145)/2023 ж. – бірге. 20 8 -21 6 . 

Конференция жинақтардағы мақалалар​

1. Ризақожаева Г Ташпулатова Ш. Ағылшын тілін үйренудегі цифрлық құралдардың рөлі // «Еуропалық зерттеу материалдары» 4-ші халықаралық ғылыми конференциясының материалдары (2-3 қараша, 2023 ж.), Амстердам, Нидерланды, 2023 ж., 121-127 бет.
2. Ризахожаева Г.А. , Абубакирова А.Т. // Туризм мамандарының коммуникативтік және когнитивтік құзыреттілігін арттыру бағытында // «Туризм және мәдени мұра» 5-ші халықаралық ғылыми конференция материалдары. – Мармарис. – 2023. – б. 295-305.

Монографиялар

1. Ризаходжаева Г. , Акешова М. // Шетел тілін оқытудағы коммуникативтік-танымдық құзыреттілік: туризм мамандарының көзқарасы. – Монография . – 2023, Түркістан . – 210 с .

Жоба атауы:

AP23490104 «Түркістан облысындағы діни туризм нысандарының ақпараттық әлеуетін зерделеу: 4 тілде мультимедиялық интерактивті атлас әзірлеу»

Жобаның идеясы:

Қожа Ахмет Ясауи, Арыстан баб, Баба түкті шашты Әзіз, Ысқақ бап, Ұзын ата, Бадр ата, Ибраһим ата, Қарашаш ана кесенелері, Хызыр мұнарасы сынды Түркістан облысының Түркістан қаласы, Созақ, Шардара мен Сайрам аудандарында орналасқан мәдени-тарихи ескерткіштерді кешенді зерттей отырып, Түркістанның рухани-мәдени бағытта дамуына үлес қосу.

Қожа Ахмет Ясауидің түркі халықтарының рухани ұстазы, мұсылманшылықты таратқан уағызшы-шайхы болуы, Түркістанды діни зиярат орталығына айналдырған маңызды фактор. Қожа Ахмет Ясауи сопылық ілімді тариқат деңгейіне көтеруі, адам санасын жаңа сатыға биіктетуі арқылы түркі халықтарына, жалпы адамзат баласына рухани дамудың жаңа бағытын айқындап беріп, Жалаладдин Руми, Қажы Бекташ Уәли, Жәми, Сағди, Навои т.б. ұлылардың дүниеге келуіне тікелей ықпал етті.

Түркістан облысы бірегей табиғи ресурстарға және көшпелі халықтың төл мәдениетіне ие бола тұра, халықаралық нарықта туризмді дамыту үшін орасан зор әлеуетке ие.

Түркістан облысының діни, мәдени-танымдық туризмін дамыту және дұрыс жобаланған ақпараттық базасы Түркістан облысында діни, мәдени және танымдық турларға сұранысты арттыруға ықпал ететіндігі мәселенің өзектілігін айқындатады. Жыл сайын туристер ағыны артып келеді, бірақ кәсіби ілгерілету арқылы облыстың туристік әлеуетін одан әрі арттыруға болады.

Түркістан облысындағы діни туризм нысандарының ақпараттық мультимедиялық интерактивті атласын құрастыру ғылыми жобасы арқылы киелі нысандар мен діни туризм объектілерінің ерекшеліктері, қазіргі діни саяхатшылық мотивтері, рухани туризмнің дін және зайырлылыққа қатысты тұстары отандық және шетелдік ғалымдардың көзқарастары негізінде зерттелетін болады.

Гранттық қаржыландырудың сұратылатын сомасы: 89 805 484 теңге

Жоба атауы:

AP23488900 Жасанды интеллектті қолдана отырып, әлеуметтік желілерде жастар арасында кибербуллингті автоматты түрде анықтау.

Жастар арасында, әсіресе әлеуметтік желілерде кибербуллингтің өсіп келе жатқан проблемасы аясында бұл жоба осындай оқиғаларды анықтау және алдын алу үшін жасанды интеллектті қолданатын автоматтандырылған жүйелерді әзірлеуге бағытталған. Жобаның негізгі мақсаты-әлеуетті құрбандарды қорғау үшін уақтылы шаралар қабылдауға мүмкіндік беретін кибербуллинг жағдайларын нақты уақыт режимінде анықтауға қабілетті тиімді құралды құру.

Кибербуллинг мәселесі цифрлық технологиялар мен әлеуметтік желілердің кең таралуына ғана емес, сонымен қатар әзіл мен агрессия арасындағы шекараны анықтаудағы қиындықтарға, әсіресе жастар ортасында. Сондықтан зерттеу кибербуллингке тән тілдік ерекшеліктерді, мінез-құлық үлгілерін және контекстік факторларды терең талдауға бағытталған.

Жобаның мақсаты әлеуметтік медиа ортасында жастардың цифрлық қауіпсіздігі мен психоәлеуметтік әл-ауқатын жақсарту үшін машиналық оқыту алгоритмдеріне негізделген кибербуллингті анықтаудың озық жүйесін әзірлеу болып табылады.

Жоба міндеттері:

1. Кілт сөз деректерін жинау үшін талдаушыны әзірлеу: бірінші міндет-кибербуллингке қатысты кілт сөздерді пайдаланып әлеуметтік желілерден мәтіндік деректерді автоматты түрде жинайтын талдаушыны құру. Бұл модельдерді кейінірек талдау және оқыту үшін мақсатты деректерді жинауды қамтамасыз етеді.
2. Класстар бойынша деректерді қолмен аннотациялау: дәл Оқу деректер жинағын жасау үшін жиналған деректерді қолмен жіктеуді қамтитын маңызды тапсырма. Бұл Машиналық оқыту үлгілерін оқытуға арналған жоғары сапалы жаттығу күнін қамтамасыз етеді.
3. Қазақ тіліндегі кибербуллинг мысалдарын қамтитын датасетті әзірлеу: осы тілдік және мәдени контекстке тән үлгілерді оқыту және тестілеу үшін пайдаланылатын қазақ тіліндегі мамандандырылған датасетті құру.
4. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін машиналық оқыту модельдерін әзірлеу: қазақ тіліндегі мәтіндерде кибербуллингті анықтау үшін арнайы бейімделген Машиналық оқыту модельдерін әзірлеу және баптау.
5. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін терең оқыту үлгілерін әзірлеу: кибербуллингті дәлірек анықтау үшін тіл мен контексттің неғұрлым нәзік нюанстарын ескеретін терең оқытудың неғұрлым күрделі үлгілерін қолдану.
6. Қазақ тілінде кибербуллингті анықтау үшін гибридті архитектураның терең моделін әзірлеу: кибербуллингті анықтаудың дәлдігі мен тиімділігін арттыру үшін терең оқытудың әртүрлі тәсілдері мен технологияларын біріктіретін гибридті модель құру.
7. Зейін механизмін қолдана отырып жасалған модельді жақсарту: соңғы тапсырма зейін механизмдерін қолдана отырып, модельдерді нақтылауды және оңтайландыруды қамтиды, бұл жүйеге кибербуллингке қатысты мәтіннің негізгі аспектілеріне дәлірек назар аударуға мүмкіндік береді.

Гранттық қаржыландырудың сомасы 59772298 тенге: 2024–жылға – 20324888 тенге, 2025 – жылға 20115170 тенге, 2026 жылға – 19332240 тенге.

Күтілетін нәтижелер

1. Web of Science базасының Social Science Citation Index немесе Arts and Humanities Citation Index және (немесе) Scopus базасындағы CiteScore бойынша 50 (елу) процентильден кем емес рецензияланатын ғылыми басылымда 3 (үш) мақала жарияланады;
2. ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және (немесе) отандық басылымда 4 (төрт) мақала жарияланады.

Жоба орындаушылары тұралы мәлімет

1. Абдрахманов Рустам Бахтиёрулы – Жоба жетекшісі, бас ғылыми қызметкер
2. Сұлтан Данияр Рахманқұлұлы – Жетекші ғылыми қызметкер
3. Төлеп Әбдімұхан Сейілханұлы – Жетекші ғылыми қызметкер
4. Тоқтарова Айгерім Бастарбекқызы – Жетекші ғылыми қызметкер
5. Турымбетов Турсинбай Абдибекович – Аға ғылыми қызметкер
6. Искаков Тайыржан Бахытбаевич – Ғылыми қызметкер
7. Ибраева Жаңылсын – Қызметкер